Veb hosting bozori kompaniyalar yoki jismoniy shaxslarga World Wide Web orqali o‘z veb-sahifalariga kirishni ta’minlash imkonini beruvchi barcha turdagi internet hosting xizmatlarini o‘z ichiga oladi. Umumiy hosting, ajratilgan xosting, virtual xususiy server xostingi va internetga ulanish kabi xizmatlar mijozga tegishli yoki ijaraga olingan serverda taqdim etiladi. Veb-xostlar, shuningdek, server egallagan va boshqaradigan jismoniy joyni ham taqdim etishi mumkin, bu esa kolokatsiya xostingi deb ataladi. Boshqariladigan infratuzilmalar va boshqariladigan ma’lumotlar markazlari kabi boshqa boshqariladigan xizmatlar ushbu tahlildan chiqarib tashlanadi.
Domen va hosting xizmatlari bo‘yicha asosiy raqamlar:
- 2024-yilda veb-xosting bozoridagi daromad 157,90 milliard dollarga yetishi kutilmoqda.
- Daromadning yillik o‘sish sur’ati (CAGR 2024-2028) 21,58% ni ko‘rsatishi kutilmoqda, natijada 2028-yilga kelib bozor hajmi 345 milliard dollarni tashkil qiladi.
- 2024-yilda veb-xosting bozorida har bir xodim uchun o‘rtacha xarajat 45,01 AQSh dollariga yetishi kutilmoqda.
- Global taqqoslaganda, eng ko‘p daromad AQShda (2024-yilda 57 740 million dollar) olinadi.
Global provayderlar:
- HostGator, GoDaddy va DreamHost kabi umumiy hosting
- SiteGround, InMotion Hosting va Hostwinds kabi maxsus xosting
- Liquid Web va OVHcloud kabi virtual xususiy server hosting
- Equinix, Cologix va Digital Realty kabi kolokatsiya xostingi
Maxsus provayderlar:
- Squarespace, WordPress va Shopify kabi veb-saytlarni ishlab chiqish
- Searchmetrics, BrightEdge va HubSpot kabi qidiruv tizimini optimallashtirish
- ClearVoice, Upwork va Contently kabi kontent yaratish
Asosiy subyektlar:
- Bulutli hosting veb-xostingning eng mashhur turidir.
- GoDaddy – eng mashhur domen registratori va xosting provayderi.
- WordPress kontentni boshqarish tizimlari uchun 1-o‘rinda turadi.
O‘zbekistondagi provayderlar:
- aHost, Eskiz.uz, Billur.com, Arsenal D, Airnet, Regname, TuronCloud, Uzhosting, Megahosting, Scinet kabilar.
- Ko‘p tarmoqli hosting provayderlariga: BCC hosting, Uzinfocom, Uztelecom, Sharq Telekom, Sarkor Telecom.
O‘zbekistondagi domenlar statistikasi
2024-yil 1-fevral holatiga ko‘ra O‘zbekistonda 127 123 ta faol domenlar, 697 ta faollashtirilishi kutilayotgan domenlar mavjud. Yil boshidan domenlar 1484 taga ko‘paygan. Shuningdek, 4067 ta yangi domenlar yaratilib, 2583 ta domenlar bekor qilingan.
ICANN uchun zaxiralangan domenlar: aso.uz, dnso.uz, icann.uz , internic.uz, pso.uz, afrinic.uz, apnic.uz, arin.uz, example.uz, gtld-servers.uz, iab.uz, iana.uz, iana-servers.uz, iesg.uz, ietf.uz, irtf.uz, istf.uz, lacnic.uz, lanic.uz, rfc-editor.uz, ripe.uz, root-servers.uz.
Global Veb hosting bozori
Ushbu prognoz qilingan o‘sishga bir nechta yirik o‘yinchilar hissa qo‘shadi, jumladan:
- AWS Web Hosting: bozor ulushi 18,11%
- Google Cloud Web Service: bozor ulushi 8,27%
- GoDaddy veb-xosting: bozor ulushi 8,02%
- 1&1 Xosting: bozor ulushi 7,52%
- HostGator: bozor ulushi 5,4%
AWS (Amazon Veb hosting xizmatlari) eng katta bozor ulushiga ega boʻlishi mumkin, ammo GoDaddy eng mashhur domen registratori va xosting provayderi boʻlib, taxminan 84 million domen va 52 million veb-saytga ega.
GoDaddyning orqasida hosting maydonida yana bir qancha kuchli o‘yinchilar bor:
- GoDaddy: 52 million veb-sayt
- Cloudflare: 12,3 million veb-sayt
- Google 10,6 million veb-sayt
- IONOS (1 va 1): 9,2 million veb-sayt
- AWS: 9 million veb-sayt
- Wix: 3,8 million veb-sayt
- Squarespace: 2,27 million veb-sayt
- Shopify: 1,48 million veb-sayt
Kontentni boshqarish tizimlari ommaviy bo‘lgan veb-saytlarning 63,3 foizi WordPressdan foydalanadi. 2020-yildan buyon bu raqam 18 foizga oshdi va boshqa yirik CMS (Kontentni boshqarish tizimi)lardan, jumladan Shopify, Joomla, Squarespace va Wixdan foydalanadigan veb-saytlar sonidan oshib ketdi.
WordPress CMSga tayanadigan eng mashhur veb-saytlar va kompaniyalar quyidagilardan iborat:
- Walt Disney kompaniyasi
- The Herald Sun
- AMC tarmog‘i
- Realtor.com
- Chikago ob-havo markazi
WordPress ko‘plab boshqa CMSlar bilan raqobatlasha olmaydigan xususiyatlarni taklif etadi. WordPress bepul, ochiq manbali, sozlanishi va interfeysi juda qulay. GoDaddyga o‘xshab, WordPress uzoq vaqtdan beri mavjud bo‘lib, hosting sohasida o‘z vakolatlarini isbotlaydi. Bu statistik ma’lumotlar ajablanarli bo‘lmaydi, chunki global veb-saytlarning 52,8 foizi yoki 270,4 million ro‘yxatdan o‘tganlar o‘zlarining umumiy yuqori darajadagi domeni (gTLD) sifatida .com dan foydalanadilar:
- .com – 52,8%
- .org – 4,4%
- .net — 3,1%
Foydalanuvchilar TLDs .com, .co va .org saytlarida eng yuqori ishonchlilikka ega, esdalik ballari 32% dan 44% gacha deb baholaydi. Bu maʼlumotlar foydalanuvchilarning ushbu TLD bilan veb-sayt URL manzillariga ishonishi va eslab qolish ehtimoli koʻproq ekanligini anglatadi.
Butunjahon Internet tarmog‘ida hayratlanarli 1,13 milliard veb-sayt mavjud, ammo bu veb-saytlarning atigi 18 foizi faol. Bu shuni anglatadiki, 82% veb-saytlar virtual changni yig‘ishmoqda.
Bundan ham ajablanarlisi shundaki, ro‘yxatdan o‘tgan .com domen nomlarining uchdan bir qismi foydalanilmaydi. Ular tashlab ketilganmi yoki endi ishlamayotgan biznesga tegishlimi, mavjud domenni sotib olishning o‘rtacha narxi uning mashhurligi va egasining uni sotishga tayyorligiga qarab bir necha dollardan minglab dollargacha o‘zgarishi mumkin. Shunga qaramay, har kuni 252 000 ga yaqin veb-saytlar yaratiladi.
Bulutli hosting tez sur’atlar bilan o‘sib bormoqda, bozor hajmi 2025-yilga borib 139,1 milliard dollarga yetishi kutilmoqda. Bu ko‘rsatgich 2020-yilda 45,3 milliard dollarni tashkil etgan. Ko‘pchilik bulutli hostingni afzal ko‘radi, chunki u ajratilgan xostingdan arzonroq va trafik darajasini umumiy hostingga qaraganda yaxshiroq boshqaradi.
Veb-sayt tezligi har qachongidan ham muhimroq bo‘lib bormoqda.
- Mobil foydalanuvchilarning 47% veb-sayt yuklanishini ikki soniyadan ko‘proq kutmaydi.
- O‘rtacha chiqish darajasi – ma’lum bir veb-saytga kirgan va faqat bitta sahifani ko‘rgandan so‘ng chiqib ketgan tashrif buyuruvchilar ulushi – 26% dan 70% gacha.
- 61% foydalanuvchi izlayotgan narsalarini taxminan besh soniya ichida topa olmasalar, boshqa saytga o‘tishlarini aytishdi.
- Ikki soniya yoki undan kamroq vaqt ichida yuklanadigan veb-saytlar oʻrtacha chiqish tezligi 9% ni, yuklanishiga besh soniya ketadigan
veb-saytlar esa 38% ni tashkil qiladi. - 2023-yilning 1-choragida mobil qurilmalar global veb-saytlar trafigining 58,33 foizini tashkil etdi.
Birinchi veb-sayt hisoblangan info.cern.ch so‘nggi 30 yil davomida onlayn bo‘lgan va hozir ham ishlamoqda. O‘shandan beri milliardlab yangi veb-saytlar yaratildi. Bugungi kunda butunjahon Internetdagi 1,8 milliarddan ortiq veb-saytlarning (TechJury, 2021) 200 milliondan pasti faol. Quyida ba’zi ajoyib veb-xosting faktlari bilan tanishish mumkin.
- Telefonga birinchi 50 million foydalanuvchiga erishish uchun 75 yil, radioga 38 yil, televideniyega esa 13 yil kerak bo’ldi; Internet buning uchun faqat to‘rt yil kerak bo‘ldi.
- 370,7 million ro‘yxatdan o‘tgan domen nomi kengaytmalarining eng yaxshi 10 taligiga .com (150,3 million), .tk (Tokelau, 27,5 million), .cn (Xitoy, 24,7 million), .de (Germaniya, 16,6 million) kiradi. .net (13,4 million) va .uk (Birlashgan Qirollik, 10,8 million)lar kiradi.
- Eng qimmat domen nomi Cars.com bo‘lib, uning qiymati 872 million dollarni tashkil etdi.
- Dunyodagi eng qimmat domen nomlari qatoriga carinsurance.com (49,7 million dollar), insurance.com (35,6 million dollar), privatejet.com (30,18 million dollar), hotels.com (11 million dollar), fb.com (8,5 million dollar) va business.com (7,5 million dollar).
- Eng ko‘p ishlatiladigan operatsion tizimlar (OT) haqida gap ketganda, Windows serverlari 12,55% bilan yetakchilik qilmoqda, undan keyin UNIX (2,24%), Ubuntu (2,06%), CentOS (1,48%), Debian (1,37%) va Red Hat (0,12%).
- 327 ta mamlakatga xos TLD, 1250 ta yangi gTLD va sakkizta umumiy TLD mavjud.
- Amazon Web Services (AWS) 190 mamlakatda tarqalgan 100 000 dan ortiq foydalanuvchilarga hosting xizmatlarini taqdim etadi.
- Dunyodagi barcha domen nomlarining taxminan 51,6 foizi domen nomi kengaytmasi sifatida .com dan foydalanadi.
- Boshqa tomondan, elektron tijorat texnologiyasidan foydalanish nuqtai nazaridan WooCommerce global bozorning 30 foizini nazorat qiladi. Platformani Shopify (18%), Magento (9%) va boshqalar (43%) taqib etmoqda.
- WordPress butun internetdagi 28 183 568 veb-saytda qo‘llaniladi. Qizig‘i shundaki, ushbu veb-saytlarning 7 877 750 tasi AQShda joylashgan.
