Fintechning asosiy maʼlumotlar nuqtalari
Agar siz moliya olamida bo‘lmasangiz, “fintech nima?” deb so’rashingiz mumkin. Muxtasar qilib aytganda, fintech – bu pulni osonlik bilan ko‘chirishga imkon beradigan moliyaviy texnologiya. Fintech – bu siz har hafta yoki hatto har kuni foydalanadigan turli xizmatlarning uyidir. Do‘stingizga pul yuborish, mobil bankingdan foydalanish yoki kripto sotib olish uchun ilovadan foydalansangiz, siz fintechdan foydalanasiz.
Fintech ham SEO va marketing sanoati uchun muhim bozor hisoblanadi. Fintech startaplarini moliyalashtirgan ko‘plab venchur kapitalistlar bilan, bu korxonalar so‘zni aytish uchun byudjetning bir qismini marketingga sarflaydi. Nafaqat fintechdan foydalanish butun dunyo bo‘ylab o‘sib bormoqda, balki mijozlarga xizmat ko‘rsatish yaxshilanmoqda va bank hisobi bo‘lmaganlarga yordam bermoqda. Bu tendensiyalar shuni ko‘rsatadiki, tobora ko‘proq odamlar texnologiya qulayligi tufayli an’anaviy moliyaviy xizmatlarni tark eta boshlamoqdalar.
- 2019-yilda dunyo aholisining 64 foizi kamida bitta fintech ilovasidan foydalangan. (EY)
- Nasdaq fond birjasida dunyodagi eng yirik texnologiya kompaniyalari aksiyalari joylashgan. Nasdaqda 463ta fintech aksiyalari ro‘yxatdan o‘tgan. (Nasdaq)
- 2019-yilda Amerika Qo‘shma Shtatlarining fintech bozori 26 milliard dollarlik venchur kapital bitimlarini tuzib, bu o‘tgan yilga nisbatan 54 foizga o‘sdi. (Accenture)
- 2022-yilning 1-choragida fintechni moliyalashtirish boʻyicha global bitimlar umumiy soni 1482tani tashkil etdi, bu 2021-yilning 1-choragidan deyarli 20 foizga koʻp. (CB Insights)
- 2021-yil holatiga ko‘ra, birgina Qo‘shma Shtatlarda 10 000 dan ortiq va butun dunyo bo‘ylab 26 000 dan ortiq fintech startaplari ro‘yxatga olingan. (Statista)
- Qo‘shma Shtatlardagi 9 million banksiz uy xo‘jaliklari cheklarni naqdlash kabi moliyaviy xizmatlar uchun yiliga o‘rtacha 200 dan 500 dollargacha to‘laydi. Fintech odamlarga raqamli to‘g‘ridan-to‘g‘ri depozit orqali ushbu to‘lovlardan qochishga yordam beradi. (NerdWallet va Forbes)
Fintech sanoati qancha turadi?
2022-yilda jahon moliyaviy xizmatlari bozorida 25milliard dollardan ortiq
mablag‘ ajratildi. Butun fintech sanoati qanchalik qimmatga tushishi haqida aniq raqam yo‘q bo‘lsada, venchur kapitalistlarning baholash tendensiyalari va investitsiyalari sanoat qanchalik qimmat ekanligini ko‘rsatishga yordam beradi. Moliyaviy tahlilchilarning hisob-kitoblariga ko‘ra, 2022-yilda moliyaviy xizmatlar global bozori 25 839 milliard dollardan oshgani. (ReportLinker) 2019-yilda Amerika Qo‘shma Shtatlar fintech bozoriga juda ko‘p mablag‘ ajratilgan bo‘lib, bitimlar qiymati 54 foizga oshib, 26 milliard dollardan oshgan. (Accenture)
Tadqiqotlarga ko‘ra, banklar chatbotlardan foydalanish orqali 2023-yil oxiriga borib qariyb 7,3 milliard dollar tejaydi. (Juniper Research) Sug‘urta fintech kompaniyalariga investitsiyalar 2020-yilda 3,8 milliard dollardan ortiq mablag‘ jalb qilingan holda besh yillik eng yuqori darajaga yetdi. (S&P Global) 2022-yilning qoʻpol iqtisodiy boshlanishi munosabati bilan global fintech moliyalashtirish
33 foizga kamaydi. (CB Insights)
- Raqamli peer-to-peer (P2P) kreditlash 2013-yilda 3,5 milliard dollarni tashkil etdi va 2025-yilga borib 1 trillion dollarga yetishi kutilmoqda. (Statista)
- 2021-yilning 1-choragidan 2022-yilning 4-choragigacha global moliyaviy xizmatlar bozori 2,5 trillion dollardan oshib ketishi kutilmoqda. (ReportLinker)
- 2021-yilga kelib Shimoliy Amerika ikkinchi yirik moliyaviy xizmatlar bozoriga aylandi va G‘arbiy Yevropani ortda qoldirdi. (ReportLinker)
- Moliyaviy institutlarning 48 foizi fintechni o‘zlarining strategik operatsion modeliga to‘liq kiritgan. (PWC)
- 2020-2021 yillar oralig‘ida Qo‘shma Shtatlarda banklar va fintech kompaniyalari o‘rtasidagi hamkorlik 13 foizga o‘sdi. (Statista)
- EMV chiplari debet, kredit va oldindan toʻlov kartalari uchun xavfsizlik standarti boʻlib, EMVCo maʼlumotlariga koʻra, 2020-yilga kelib ular 10,8 milliarddan ortiq foydalanilgan. Kanada, Afrika, Lotin Amerikasi va boshqalar kabi mintaqalarda foydalanish 60 dan 70% gacha o‘sdi. (ReportLinker)
- 2022-yilgi moliyaviy xizmatlar global bozori hisobotida bozor yillik murakkab o‘sish sur’ati 9,6 foizga o‘sib, 2026-yilda 37 343 milliard dollarni tashkil etishi taxmin qilinmoqda. (ReportLinker)
Fintech startap statistikasi
Fintech startaplariga juda koʻp venchur kapitalistik pul oqimlari kelib tushmoqda va bu eng yaxshi fintech kompaniyalarining ulkan o‘sishni boshdan kechirayotganligi bilan bogʻliq. Foydalanuvchilarning nafaqat fintechga murojaat qilishlari soni keskin ortdi, balki ko‘proq odamlar o‘z pullarini boshqarishning zamonaviy usullarini izlamoqda.
- 2021-yil holatiga ko‘ra, faqat Qo‘shma Shtatlarda 10 000 dan ortiq va butun dunyo bo‘ylab 26 000 dan ortiq fintech startaplari ro‘yxatga olingan. (Statista)
- Robinhood ilovasi 2014-yilda 500 000 foydalanuvchiga ega bo‘lgan va 2022-yilning ikkinchi choragida ularning soni 23 millionga yetgan. (Statista)
- Buyuk Britaniyada joylashgan GoHenry pulni boshqarish platformasi
1 milliondan ortiq pul to‘laydigan mijozlarga ega va 2018-2022 yillar oralig‘ida qidiruv o‘sishi 1260 foizga oshgan. (Exploding Topics) - M1 Finance 35 000 dan ortiq besh yulduzli sharhlarga ega bo‘lgan eng yuqori reytingga ega startaplardan biri bo‘lib, ular E seriyasida 323 million dollar mablag‘ jamg‘argan. (Exploding Topics)
- Revolut fintech startapi 1,7 milliard dollardan ortiq mablag‘ oldi. (Exploding Topics)
- 2021-yilda Robinhood 9,1 milliondan ortiq faol foydalanuvchiga ega bo‘ldi, bu ikkinchi yirik birja savdo platformasi WeBulldan uch baravar ko’p. (Statista)
Global Fintech tendensiyalari
Qo‘shma Shtatlar fintech bozorida jahon yetakchisi bo‘lsa-da, ko‘proq mamlakatlar fintechdan foydalana boshlaganini kuzatish mumkin. Birlashgan Qirollikdan Hindiston, Singapur va boshqa mamlakatlarga odamlar raqamli moliyaviy xizmatlardan foydalangan holda mablag‘ jo‘natishadi.
- 2021-yil davomida 2022-yilning 2-choragigacha Amerika Qo‘shma Shtatlar eng ko‘p fintech moliyalashtirishga ega bo‘ldi, global bitimlarning 38 foizi chorak oxiriga kelib AQShda amalga oshirildi. (CB Insights)
- Moliyaviy institutlarning 75 foizi xodimlarni yollash va fintech bilan bog‘liq ish o‘rinlarini yaratish bilan shug‘ullanadi. (PWC)
- Qo‘shma Shtatlarda 2019-yilda fintech moliyalashtirishning o‘sishi ekspertlar tomonidan investorlarning kelajakdagi o‘sishga ishonchini saqlab qolishlariga erishildi. (Accenture)
- 2019-yilda Buyuk Britaniyada fintech investitsiyalari 63 foizga oshib, 6,3 milliard dollarni tashkil etdi. (Accenture)
- 2019-yilda Hindistonda Fintech mablag‘larini yig‘ish deyarli ikki baravar ko‘payib, 3,7 milliard dollarni tashkil etdi. Singapurda esa ushbu turdagi daromadlar 861 million dollarni tashkil etdi.(Accenture)
- 2022-yilning 2-choragida fintechni moliyalashtirish boʻyicha bitimlarning
24 foizi Osiyoga yoʻnaltirildi va bu mintaqaviy bitimlar boʻyicha AQShdan keyin ikkinchi oʻrinni egalladi. (CB Insights) - Iqtisodiyot tufayli fintechni moliyalashtirish 2022-yilning 2-choragida ikki yillik eng past darajaga yetdi va shu bilan birga 20 milliard dollardan ortiq investitsiyalarni jalb etdi. (CB Insights)
- Aksariyat ekspertlarning fikricha, butun dunyo bo‘ylab iste‘molchilar an’anaviy banklarga qaraganda fintechdan ko‘proq foydalanishadi. (CB Insights)
Deloitte’ning tahliliga ko‘ra (Fintech by the Numbers), fintechning global miqyosdagi eksponensial o‘sishini hamda 2024-yilgacha prognoz qilingan o‘sishni ko‘rsatadi.
| Yil | Amerika qit’alari | Yevropa, Afrika va Yaqin Sharq | Osiyo-Tinch okeani | Umumiy | Yillik o‘sish |
| 2017 | $32 mlrd | $19 mlrd | $29 mlrd | $80 mlrd | – |
| 2018 | $38 mlrd | $20 mlrd | $35 mlrd | $92 mlrd | 15% |
| 2019 | $45 mlrd | $21 mlrd | $42 mlrd | $108 mlrd | 17.3% |
| 2020 | $54 mlrd | $23 mlrd | $49 mlrd | $126 mlrd | 16.6% |
| 2021 | $64 mlrd | $24 mlrd | $55 mlrd | $143 mlrd | 13.5% |
| 2022 | $74 mlrd | $26 mlrd | $58 mlrd | $159 mlrd | 11.1% |
| 2023* | $85 mlrd | $28 mlrd | $58 mlrd | $174 mlrd | 9.4% |
| 2024* | $96 mlrd | $29 mlrd | $63 mlrd | $188 mlrd | 8% |
Mobil platformalarda Fintech
Aksariyat odamlar har kuni telefonlarida kamida besh-olti soat vaqt sarflaydi va odamlarning 11 foizi o‘z qurilmalarida yetti soat yoki undan ko‘proq vaqt sarflaydi. Odamlar o‘zlarining mobil qurilmalaridan shunchalik ko‘p foydalanadilarki, Amerikadagi kattalarning yarmidan ko‘pi fintech ilovalaridan foydalanishi ajablanarli emas. Ko‘proq odamlar do‘stlariga pul jo‘natish, to‘lovlarni to‘lash va boshqa ko‘p narsalar uchun fintechdan foydalanmoqda.
- 2019-yilda dunyo aholisining 64 foizi kamida bitta fintech ilovasidan foydalangan. (EY)
- 2020-moliyaviy yilda Zelle mobil toʻlov platformasining toʻlov hajmi
307 milliard dollardan oshdi, bu PayPal va Venmodan deyarli ikki baravar koʻp. (Statista) - 58% odamlar bank filiallariga kamroq tashrif buyurishlarini va 61% mobil bank ilovalaridan tez-tez foydalanishlarini aytishdi. (S&P Global)
- Gen Z va Y avlodlarining aksariyati mobil bankingdan foydalanadi, Z avlodining 51 foizi va Y avlodining 64 foizi o‘z balansi va faoliyatini tekshirish uchun undan foydalanadi. (Morgan Stanley)
- Iste’molchilarning taxminan 39 foizi har kuni yoki har hafta o‘z mobil qurilmalaridan xarid qilishlarini, 23 foizi esa har kuni telefonlaridan xarid qilishlarini aytishadi. (Global Payments)
- To‘lovlarni to‘lash va pul yuborish yoki qabul qilish uchun eng mashhur to‘lov ilovalari PayPal (59%), bank ilovalari (41%) va Google Wallet (20%). (S&P Global)
- Mobil ilovalar uchun sarflangan xarajatlar 2021-yilda 170 milliard dollarga yetdi va 2022-yilda 167 milliard dollarga qisqardi. (Statista)
Fintech va sun’iy intellekt
Ba’zi odamlar fintechni muhokama qilganda, sun’iy intellekt (AI) haqida o‘ylamaydilar, ammo bugungi kunda global fintech kompaniyalarining taxminan 90 foizi undan foydalanmoqda. Dunyodagi eng yirik fintech kompaniyalari firibgarlikni aniqlash, shuningdek, chatbotlar orqali mijozlarga xizmat ko‘rsatish uchun sun’iy intellekt va mashinani o‘rganishdan foydalanadi.
- B2B bizneslari B2Cga qaraganda 24% ga ko‘proq AI kontent yaratish vositalaridan foydalanishadi. (Siege Media + Clearcope)
- 2021-yildan 2022-yilgacha AI fintech global bozori hajmi 25 foizga o‘sib, 9,13 milliard dollargacha yetishi kutilmoqda. (The Business Research Company)
- Global fintech kompaniyalarining qariyb 90 foizi allaqachon sun‘iy intellekt va mashinalarni o‘rganishga tayanmoqda. (University of Cambridge)
- Taxminlarga ko‘ra, sun’iy intellektdan foydalanish sug‘urta sanoatini
2023-yil oxiriga borib qariyb 1,3 milliard dollar tejaydi. (Juniper Research) - AI yoki mashinani o‘rganish algoritmlari bilan ta’minlangan firibgarlikni aniqlash tizimlari firibgarlikni tekshirish vaqtini 70%ga kamaytiradi va aniqlikni 90% ga oshiradi. (The Business Research Company)
