Robototexnika bu – fan va loyihalashtirish, qurish texnologiyasi, inson vazifalarini taqlid qilishga qodir bo‘lgan mashinalar, aqlni qayta yaratishdir. Robototexnika robotlarni loyihalash, qurish va ulardan foydalanish bilan shug‘ullanadigan texnologiya sohasini anglatadi. Bu vazifalarni avtonom tarzda yoki inson operatorlari bilan hamkorlikda bajara oladigan robot tizimlarini ishlab chiqish uchun muhandislik, mexanik va elektr ko‘nikmalaridan foydalanishni o‘z ichiga oladi. Robototexnika texnologiyalari ishlab chiqarish, sog‘liqni saqlash, qishloq xo‘jaligi va transport kabi turli sohalarda qo‘llaniladi. Robototexnika bugungi dunyoda tobora muhim rol o‘ynamoqda, chunki kompaniya va tashkilotlar vazifalarni avtomatlashtirish va samaradorlikni oshirishga intilmoqda. Jahon robototexnika bozori keyingi yillarda quyidagi asosiy o‘sish omillari tufayli sezilarli darajada yuqorilashi kutilmoqda.
Sanoatni avtomatlashtirishga talab ortib bormoqda: Robototexnika ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirishga intilayotgan ishlab chiqaruvchilar uchun tezda afzal ko‘riladigan tanlovga aylanmoqda. Texnologiyadagi yutuqlar robotlar tomonidan taqdim etilgan yuqori aniqlik bilan bir qatorda, ishlab chiqarish sanoatida robototexnikani ko‘proq qabul qilishga olib keldi.
Mobil robototexnika jadal rivojlanayotgan sanoatning yechimiga yo‘naltirilgan tarmoq: Texnologiyaning rivojlanishi bilan robotlar endi navigatsiya, transport va logistika kabi keng ko‘lamli vazifalarni bajarish uchun ishlatilishi mumkin. Mobil robototexnikani qabul qilish samaradorlikni oshirish, mehnat xarajatlarini kamaytirish va xavfsizlikni yaxshilash zarurati kabi omillar bilan izohlanadi.
Birgalikda ishlaydigan robotlarning paydo bo‘lishi. Birgalikda ishlaydigan robotlar yoki “kobotlar” ish joyida odamlar bilan birgalikda ishlashga mo‘ljallangan. Ular inson mehnatini oshirish va mahsuldorlik, samaradorlik va xavfsizlikni yaxshilash uchun, ayniqsa, takroriy, ko‘p mehnat talab qiladigan yoki xavfli ishlarni bajarishda qo‘llaniladi.
Texnologiyadagi yutuqlar. Sun’iy intellekt, texnologiyadagi so‘nggi yutuqlar robotlarga yanada murakkab vazifalarni aniqlik va tezlik bilan bajarishga imkon berdi. Bu turli sohalarda robotlarga bo‘lgan talabning oshishiga olib keldi.
Hukumat tashabbuslari va sarmoyalari: Butun dunyo hukumatlari o‘z iqtisodiyotlarini yaxshilash va samaradorlik darajasini oshirish uchun robototexnikaga katta miqdorda sarmoya kiritmoqda. Ular sanoat bo‘ylab robototexnikani rivojlantirish va joriy etishni rag‘batlantirish uchun moliyalashtirish va rag‘batlantirishni ta’minlaydi.
Umuman olganda, global robototexnika bozori sanoatni avtomatlashtirish, mobil robototexnika, hamkorlikda ishlaydigan robotlar, texnologiya sohasidagi yutuqlar, hukumat tashabbuslari va investitsiyalariga talab ortib borishi tufayli sezilarli darajada o‘sishi kutilmoqda. Kelgusi yillarda robotlar global ishchi kuchiga katta ta’sir ko‘rsatishi kutilmoqda.
Kelajakdagi avtomatlashtirishning ahamiyatli jihati deganda – avtomatlashtirish yordami bilan innovatsiyalarni o‘zlashtirish, qulaylik va daromad ko‘payishi, so‘nggi samaradorlikni oshirish va ishchi kuchini yaxshilash demakdir. Ishchi kuchini yaxshilash deganda, yangi texnologiyalarni qabul qilishga tayyor, yuqori texnologiyalarni o‘qitish uchun investitsiya qilishning zaruriyati, biznes tahlilini rivojlantirishga e’tibor berishlar kerakligi nazarda tutiladi. Bu jihatlarga e’tibor qilish bilan mamlakat innovatsiyalarni o‘zlashtirishi, daromadini ko‘paytirishi, so‘nggi samaradorlikni oshirish va ishchi kuchini yaxshilanishiga erishishi mumkin. Aynan shu jihatlarga e’tiborli bo‘lish biznes rivojiga katta ta’sir o‘tkazadi.
Ilg‘or robototexnika joriy etilishi mehnat bozoriga qanday ta’sir qilishini baholash uchun Boston Consulting Group 2019-yil boshida 1314 ta global kompaniyaning bosh direktorlari va menejerlari o‘rtasida so‘rov o‘tkazdi.
2019-yil ma’lumotiga ko‘ra tadqiqotlar shuni ko‘rsatdiki, Xitoy kompaniyalarining 67 foizi avtomatlashtirish hisobiga xodimlar sonini qisqartirishi mumkinligi, shuningdek, Polshada 60 foiz va Yaponiyada 57 foizgacha qisqarishlar kutilayotgani haqida ma’lumotlar berilgan edi. 2023-2027 yillar raqamli texnologiya rivojlanishi uchun muhim yillar bo‘lishi hisobga olinsa, biznes vazifalarining avtomatlashtirilishi darajasi 35% dan 65% gacha o‘sishi va bu jarayon tashqi xarajatlarda tejamkorlikning ortishiga olib kelishini tadqiqotchilar ta’kidlashmoqda. Ish o‘rinlarining qisqarishi barobarida yangi ish o‘rinlarining oshishiga ham erishiladi. Jahon Iqtisodiy Forumining “Ish o‘rinlari kelajagi tadqiqoti – 2023”da xalqaro mehnat tashkiloti (XMT) kasbiy bandlik statistikasi ma’lumolariga ko‘ra: qishloq xo‘jaligi texnikasi operatorlari , taxminan 30% gacha o‘sishi kutilmoqda, bu esa qo‘shimcha 3 million ish o‘rni yaratilishiga olib keladi; og‘ir yuk mashinalari va avtobus haydovchilari; kasbiy ta’lim o‘qituvchilari; mexanik va mexanizmlarni ta’mirlash ustalari; universitet va oliy ta’lim o‘qituvchilari; elektrotexnologiya muhandislari; plitalar va konstruktiv metall ishchilari; qolipchilar va payvandchilar; maxsus ta’lim o‘qituvchilari; yengil yuk mashinalari yoki yetkazib berish xizmatlari haydovchilari; raqamli transformatsiya bo‘yicha mutaxassislar; qurilish ishchilari; barqarorlik bo‘yicha mutaxassislar; raqamli marketing va strategiya bo‘yicha mutaxassislarga talab oshadi. Ta’lim sohasida ham bo‘sh ish o‘rinlari 10% ga oshishi kutilmoqda. Demak, avtomatlashtirish kutilgani kabi ishsizlikning oshishiga sabab bo‘la olmaydi. Ammo ayrim kasblar: kassirlar va chiptachilar 35% ga, buxgalteriya hisobi va shunga o‘xshash ish haqi kotiblari o‘rni Yaponiya, Italiya va AQSh kabi davlatlarda 25% gacha qisqarishiga olib kelishi va butun dunyo bo‘ylab million ish o‘rnining yo‘qotilishiga olib kelishi prognozlari ham mavjud[2].
Ish joylarida robotlarni joriy etishning mehnat bozoriga ta’siri xususida juda ko‘p tadqiqotlar va ma’lumotlar o‘rganib chiqildi, ammo vaqt o‘tishi bilan robotlarning sifatini o‘lchaydigan bir nechta tadqiqotlar ularning afzalliklari va kamchiliklarini ham tahlil qilmoqda, masalan, Yaponiya robotlari assotsiatsiyasi va Yaponiya banki ma’lumotlariga ko‘ra, so‘nggi o‘n yil ichida Yaponiyada robotlar sifati sezilarli darajada pasayganini tahlili e’lon qilindi.
Robotlarning ish joyiga kiritilishi ortib borayotganligi sababli, robotlar odamlarning ish joylarining yo‘qolishiga olib keladi degan xavotir kuchaymoqda. Ushbu jamoatchilik qo‘rquviga javoban, olimlar bu masalani nazariy va empirik nuqtai nazardan hal qilishdi.
Robotlar makroiqtisodiyotga qanday ta’sir qilishini bashorat qilish uchun, hozirgi jamoatchilik qarashlarini hisobga olgan holda, robot ishlab chiqarish taraqqiyoti va robotlar sifatini yaxshilash yo‘llarini tushunish juda muhimdir. Biroq, bugungi kunga qadar hech qanday tadqiqot robotlarning texnologik taraqqiyot sur’atlarini, ya’ni robotlar sifatini yaxshilanishini o‘rganmagan. Agar robotlar sifatining yaxshilanish sur’ati sekinlashsa yoki allaqachon sekinlashgan bo‘lsa, robotlar odamlardan ish o‘rinlarini oladi degan qo‘rquv yo‘qolishi mumkin.
Sun’iy intellekt AI mashinalari bajaradigan vazifalarning chastotasi va kengligi tufayli ishchilarning yangi ta’lim va ko‘nikmalarga ega bo‘lish orqali avtomatlashtirishga moslasha olish yoki moslasha olmasligi ham muhim. Masalan, tibbiyot yo‘nalishida: Amerika Qo‘shma Shtatlarning Jarrohlik robotlari bozori hajmi, ulushi va tendensiyalari
bo‘yicha hisobotida ortopediya, nevrologiya, urologiya, ginekologiya yo‘nalishida Shimoliy Amerika, Yevropa, Osiyo, Tinch okeani mintaqalari bo‘yicha 2023 – 2030 yillar prognozlari o‘rganib chiqildi va unga ko‘ra jarrohlik robotlarining global bozori hajmi 2022-yilda 4,4 milliard AQSh dollarini tashkil etgan bo‘lsa, 2023-yildan 2030-yilgacha yillik o‘sish sur’ati (CAGR) 18,0% ga kengayishi kutilayotgani bashorat qilinmoqda. Yangi va texnologik jihatdan ilg‘or jarrohlik robotlarini joriy etishga mintaqaviy va xalqaro investorlarning investitsiyalari ortib borayotgani ham bozor o‘sishiga ijobiy ta’sir ko‘rsatmoqda.[1]
Shu bilan birga, robotlarning ish joylariga kiritilishi yangi ish o‘rinlari va imkoniyatlar yaratishi mumkinligini ham ta’kidlash joiz.
1-rasm. AQSH Jarrohlik robotlari bozori 2020 - 2030 – yilgacha yillik o‘sish sur’ati
Vazifalarni avtomatlashtirishning kuchayishi va robototexnika va sun’iy intellektning tobora takomillashib borishi bilan ilgari odamlar tomonidan bajarilgan ko‘plab ishlarni endi mashinalar yordamida tezroq, arzonroq va samaraliroq bajarish mumkin. Robotlar va sun’iy intellekt rivojlangan sari ularni loyihalash, qurish va dasturlash imkonini beradigan xodimlarga ehtiyoj ortib boradi. Bundan tashqari, ushbu mashinalarga texnik xizmat ko‘rsatish va ta’mirlash bilan bog‘liq ish o‘rinlari soni ko‘payadi. Mumkin bo‘lgan ish o‘rinlarini yo‘qotishlarni oldindan bilish va ishchilarga o‘zgaruvchan mehnat bozoriga moslashish uchun zarur bo‘lgan ko‘nikmalar va treninglar bilan ta’minlash muhimdir. Hukumatlar va kompaniyalar, shuningdek, ishchilarni yangi lavozimlarga qayta tayyorlash imkoniyatlarini o‘rganishlari muhim.
Mashinalarning yuksalishi haqiqatan ham boshlandi. Xalqaro robototexnika federatsiyasi maʼlumotlari shuni koʻrsatadiki, 2016-yilda dunyo boʻylab har 10 000 xodimga 74 ta sanoat roboti to‘g‘ri kelgan bo‘lsa, rivojlangan davlatlarning koʻp qismida bu jarayon tezlashib bormoqda. 2020 yilga kelib bu ko‘rsatkich ishlab chiqarish sohasida 113 taga yetdi, 2025-yilga borib esa Xitoy robot ishlab chiqarish bo‘yicha dunyo yetakchisiga aylanishi kutilmoqda. Ayni payt mamlakatda 10 000 ishchiga 246 ta robot to‘g‘ri keladi. Kelajakda Xitoydagi yirik zavodlarning 70 foizdan ortig‘i robotlar xizmatidan foydalanadi, degan taxminlar bor. Janubiy Koreya ham yetakchilikni qo‘ldan bermay kelmoqda, 2020-yilda har 10 000 xodimga 932 ta robot to‘g‘ri kelmoqda va ishlab chiqarish sanoatida eng katta sanoat robot zichligiga egadir.
2021-yilda ishlab chiqarish bo‘yicha dunyoning eng avtomatlashtirilgan beshta davlati: Janubiy Koreya, Singapur, Yaponiya, Germaniya va Xitoy hisoblanadi. Robot zichligi butun dunyo bo‘ylab ishlab chiqarish sanoatida avtomatlashtirishni qo‘llashning asosiy ko‘rsatkichidir. Sanoat robototexnika bozori 2021-yilda 14,1 milliard AQSH dollarga baholanib, prognoz davrida (CAGR) 14,2 foizga o‘sishi kutilmoqda. Sanoat robototexnikasiga talabning ortib borishi bilan bog‘liq omillar ishlab chiqarishda malakali ishchi kuchining yetishmasligi va bir nechta sohalarda kobotlarga bo‘lgan talabning tobora ortib borayotgani bilan baholanadi.[3]
2-rasm. Mintaqalar bo‘yicha sanoat robototexnika bozori hajmi, 2018-2030-yil oralig‘ida
Tizimning moslashuvchanligi, iqtisodiy samaradorligi, ilg‘or ma’lumotlarni tahlil qilish, chiqindilarni kamaytirish va ish joyi xavfsizligi kabi sanoat robotlarining foydali
afzalliklari sabab sanoat robototexnika bozorining o‘sishi tezlashishi kutilmoqda. Bundan tashqari, bozor avtomobilsozlik, farmatsevtika, kosmetika, oziq-ovqat va ichimliklar va boshqa bir nechta sohalarda sanoat robotlaridan foydalanishning ko‘payishi bilan rag‘batlantirilmoqda.
Aqlli zavodlar ko‘payishi bilan bozor salohiyati ortadi. Shu va shu kabi omillar, jumladan, iste’mol tovarlariga talab ortib borayotgani, ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisalarga jamoatchilik e’tiborini kuchaytirishni talab qiladi va xodimlarning xavfsizligi bozorni oldinga siljitadi. Bundan tashqari, sun’iy intellektni amalga oshirish va ilg‘or sensorlarni yaratish uchun ishlab chiqaruvchilar o‘z sa’y-harakatlarini tadqiqot va ishlanmalarga qaratdilar, bu esa prognoz davrida bozorning o‘sishini tezlashtiradi. Venchur kapitalistlari bozordagi o‘zgarishlar tufayli robotlarni yaratuvchi, sinovdan o‘tkazuvchi va ishlab chiqaradigan startaplarga sarmoya kiritishga tayyorligini bildirishyapti.
Covid-19 pandemiyasi tufayli barcha sanoat korxonalari yopildi, bu robotlar ishlab chiqarishda ishlatiladigan butlovchi qismlarni ishlab chiqarish va sotishni to‘xtatdi. Global robototexnika texnologiyalari bozorining hajmi 2021-yilda 79,5 milliard AQSH dollarga baholangan edi va 2022-yildan 2030-yilgacha bo‘lgan prognoz davrida ro‘yxatdan o‘tgan CAGRda 2030-yilga kelib taxminan 225,6 milliard AQSH dollardan oshishi kutilmoqda.
3-rasm. Global robototexnika texnologiyalari bozori hajmi,2021-2030-yil oralig‘ida (AQSH dollar hisobiga)
Global robototexnika texnologiyalari bozorining o‘sishi ortida turgan asosiy omillardan biri bu texnologiya investitsiyalari va moliyalashtirish hajmining o‘sishidir. Xalqaro robototexnika federatsiyasining World Robotics hisobotiga ko‘ra, robotlarga bo‘lgan talab yangi avtomobil ishlab chiqarish imkoniyatlariga sarmoya kiritish va sanoat hududlarini modernizatsiya qilish hisobiga kuchaymoqda. Bundan tashqari, sanoat robotlariga bo‘lgan talab ortib borayotgani global robototexnika bozorining o‘sishiga
turtki bo‘lmoqda. Masalan, BMWAG 2020-yilda KUKA (Robotlarga asoslangan aqlli avtomatlashtirish yechimlari bo‘yicha dunyodagi yetakchi yetkazib beruvchi tashkilot) bilan butun dunyo bo‘ylab yangi ishlab chiqarish liniyalari va zavodlari uchun taxminan 5000 ta robot yetkazib berish bo‘yicha shartnoma imzoladi. KUKA maʼlumotlariga koʻra, ushbu sanoat robotlari butun dunyo boʻylab BMW Groupning xorijdagi ishlab chiqarish maydonlarida hozirgi va kelajakdagi avtomobil modellarini ishlab chiqarish uchun joylashtiriladi.
Global robototexnika bozorining o‘sishiga turtki bo‘lgan yana bir muhim omil – bu butun dunyo bo‘ylab xizmat ko‘rsatish robotlaridan foydalanishning ortib borayotganidir. Jahon mehnat statistikasi byurosining ma’lumotlariga ko‘ra, agar binolarda o‘rtacha 2 milliondan ortiq farroshlar ishlasa, ularga tahminan 60 milliard AQSh dollari sarflanishi mumkin. Bunga sug‘urta narxining ko‘tarilishi kirmaydi, chunki tozalash hizmati ish joyidagi eng yuqori jarohatlanishga sabab ishdir. Natijada, ushbu omil prognoz davrida global robototexnika bozorining o‘sishini qo‘llab-quvvatlovchi tozalash robotlariga bo‘lgan talabni kuchaytirishga olib kelmoqda.
4-rasm. 2021-yilda robototexnika bozorida Osiyo-Tinch okeani mintaqasi davlatlari ustunligi
2021-yilda robototexnika bozorida Osiyo-Tinch okeani mintaqasi davlatlari ustunlik qildi. Osiyo-Tinch okeani mintaqasidagi robototexnika bozorida Xitoy, Janubiy Koreya va Hindiston hukmronlik qilgan. Osiyo-Tinch okeani mintaqasida robototexnika texnologiyalari bozorining o‘sishi hukumatning texnologik o‘zgarishlarga qaratilgan doimiy sa’y-harakatlari bilan bog‘liq. Bundan tashqari, Singapurdagi uy-joy kengashi jamoat uylarining qaysi joylarini tozalash kerakligini aniqlash uchun avtonom dronlar yoki robotlardan foydalanishni rejalashtirmoqda. Asosiy maqsad – faqat iflos joylarni tozalash orqali suvni tejash. Bundan tashqari, bozor ishtirokchilari Osiyo-Tinch okeani mintaqasidagi robototexnika bozorining o‘sishiga turtki bo‘lgan turli strategiyalarni amalga oshirishdir. Adibot robotli dezinfeksiya tizimi xavfli mikroorganizmlarning DNK va RNKsini yo‘q qilish orqali maxsus sirt va havoni dezinfeksiya qilish uchun Ubtech robototexnika va sun’iy intellektni UV-C texnologiyasi bilan birlashtiradi.
Boshqa tomondan, Yevropa ham eng tez sur’atlarda rivojlanishi kutilmoqda. Buyuk Britaniya Yevropadagi robototexnika bozorida ustunlik qiladi. So‘nggi yillarda Yevropada ta’lim robotlari, sanoat robotlari, interaktiv ko‘ngilochar robotlar va xizmat ko‘rsatish robotlariga talab katta. Daniya, Germaniya, Shvetsiya va Italiya Yevropaning yetakchi mamlakatlari bo‘lib, ularda sanoat robotlari keng qo‘llaniladi. Sanoat va maishiy sohalarda robotlardan foydalanishning o‘sishi natijasida Yevropa mintaqaviy bozori o‘sib bormoqda. Mintaqaviy bozor ilg‘or robototexnika texnologiyalarining kengayishi va rivojlanishi hisobiga taraqqiy etmoqda.[4]
Umuman olganda, robototexnika savdosidan tushgan daromad 2024-yilda pandemiyadan oldingi darajadan oshib ketishi kutilmoqda, bunda 2022-2027-yillar oralig‘ida yillik o‘sish sur’ati 5,1% ni tashkil etadi. Sanoat robototexnikasi uchun eng muhim bozorlar Xitoy, Yaponiya va Germaniya bo‘lib, 2022-yilda tegishli ravishda 1,5 milliard, 1,2 milliard va 710 million AQSH dollar daromad keltirdi. Yaponiya nafaqat sotish bo‘yicha, balki ushbu robototexnikani ishlab chiqarish bo‘yicha ham muhim bozor hisoblanadi. 2020-yilda sanoat robototexnika ishlab chiqaruvchi yetakchi kompaniyalarning yettitadan to‘rttasi Sharqiy Osiyo davlatida joylashgan bo‘lib, Mitsubishi Electric 2020/2021- yilda taxminan 12 milliard AQSH dollar daromad bilan yetakchilik qildi. Natijada robotlar tomonidan bajariladigan vazifalar ulushi 2025-yilga borib hozirgi o‘rtacha 10 foizdan 25 foizgacha oshishi kutilmoqda.
Shanxay misolida ko‘radigan bo‘lsak, shtat rasmiylari Shanxayda sanoat robotlarining yillik ishlab chiqarilishi 2022-yilda 75 000 donadan oshib ketishini, bu o‘tgan yilning mos davriga nisbatan olti foizga oshishini, shaharda aqlli ishlab chiqarish uchun muhim ustun bo‘lishini aytgan edi. Shanxay shahar iqtisodiyot va axborotlashtirish komissiyasi vakillarining so‘zlariga ko‘ra, 2025-yilga kelib Shanxay 10 ta sanoatning yetakchi robot brendini, 100 ta robot mos yozuvlar ssenariysini quradi va sanoat ko‘lamini 100 milliard yuanga (14,76 milliard AQSH dollar) kengaytiradi.
5-rasm. Xitoyning Xubey provinsiyasi, 2022-yil. Uxan shahrida boʻlib oʻtgan Xitoyning 5G+ sanoat internet konferensiyasida mehmon odamsimon robot bilan muloqot qilmoqda.
Kelgusi uch yil ichida Shanxay sanoat korxonalarining aqlli ishlab chiqarishini o‘zgartirishga yordam berish uchun avtomobillar va yuqori darajadagi mashinalar kabi oltita asosiy sanoatga e’tibor qaratadi.
Maqsad jami 200 ta aqlli zavod qurish, sanoat robotlarini qo‘llash yo‘riqnomalarini 20 000 taga oshirish va 10 000 kishiga 100 ta sanoat robotining zichligini kiritish. Xitoy 2025-yilgacha xalqaro raqobatbardoshlikka ega yetakchi korxonalar guruhini birlashtirib, xalqaro ta’sirga ega bo‘lgan bir nechta sanoat klasterlarini shakllantirish orqali global robototexnika innovatsion markaziga aylanishga intilmoqda.
Xalqaro robototexnika federatsiyasining (IFR) dekabr oyida e’lon qilgan “World Robotics-2022” hisoboti natijalariga ko‘ra, Xitoyning sanoat robototexnikasiga yo‘naltirilgan katta sarmoyasi mamlakatni robot zichligi bo‘yicha birinchi marta AQShni ortda qoldirdi. Xitoy dunyodagi eng tez rivojlanayotgan robot bozoriga aylanib ulgurdi.[5]
Turli sohalarda robototexnikadan foydalanish kengayishda davom etar ekan, ushbu texnologiyalar samaradorlik va xavfsizlikni oshirishda qanchalik samarali ekanligini tushunishga qiziqish ortib boraveradi.
Ishlab chiqarish, sog‘liqni saqlash, qurilish va qishloq xo‘jaligi kabi turli sohalarda robototexnikadan foydalanishni o‘rgangan tadqiqotlarni aniqlash uchun adabiyotlar ko‘rib chiqildi. Ko‘rib chiqish shuni ko‘rsatdiki, robototexnikadan foydalanish turli
sohalarda ishlab chiqarish va samaradorlikni sezilarli darajada oshirishi mumkin. Misol uchun, ishlab chiqarishda robotlar takrorlanadigan vazifalarni izchil va aniq bajarishi mumkin, natijada hosildorlik oshadi va xarajatlar kamayadi. Xuddi shunday, sog‘liqni saqlash sohasida robotlar operatsiyalarda yordam berishi, bemorlarni kuzatishi va dori-darmonlarni yetkazib berishi mumkin, bu jarayonni tezroq va aniqroq qiladi, natijada bemorning natijalari yaxshilanadi.
Bundan tashqari, robototexnikadan foydalanish kimyoviy moddalar bilan ishlash yoki haddan tashqari haroratda ishlash kabi ishchilar hayotini xavf ostiga qo‘yadigan xavfli vazifalarni bajarish orqali turli sohalarda xavfsizlikni oshirishi mumkin. Robotlar, shuningdek, tayanch-harakat tizimi kasalliklari yoki baxtsiz hodisalarga olib kelishi mumkin bo‘lgan jismoniy mashaqqatli ishlarni bajarish orqali ish joyidagi jarohatlarni kamaytirishi mumkin.
Umuman olganda, ish joyida robototexnikadan foydalanish turli sohalarda mahsuldorlik, samaradorlik va xavfsizlikni oshirishi mumkin. Biroq, uning samaradorligi turli omillarga bog‘liq, masalan, texnologiyaning vazifalarga muvofiqligi va ishchilarning avtomatlashtirishga nisbatan idroki va munosabati. Kelajakdagi tadqiqotlar robototexnikani ish joyiga qanday qilib samarali integratsiya qilishni va uning afzalliklarini maksimal darajada oshirish uchun ishchilarning muammolarini hal qilishni o‘rganishi kerak.
[1] Surgical Robots Market Size, Share & Trends Analysis Report By Application (Orthopedics, Neurology, Urology, Gynecology), By Region (North America, Europe, Asia Pacific, LATAM, MEA), And Segment Forecasts, 2023 – 2030
[2] Do workers really need to fear robots? Not according to these charts
[3] Industrial Robotics Market Share, Size, Trends, Industry Analysis Report, By Type (Traditional, Collaborative); By Payload; By Component; By Application; By End-Use Industry; By Region; Segment Forecast, 2022 – 2030
[4] Robotics Technology Market (By Component: Hardware, Software, Service; By Robot Type: Traditional industrial robots, Cobots, Professional service robots, Others; By Application: Manufacturing, Healthcare, Aerospace & Defense, Media & Entertainment, Logistics, Others) – Global Industry Analysis, Size, Share, Growth, Trends, Regional Outlook, and Forecast 2022-2030
[5] Shanghai industrial robots output exceeds 75,000 in 2022, scale to reach 100 billion yuan by 2025
