AKT (Global bozor)
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT) bozori aloqa va axborot texnologiyalari xizmatlari segmentlarini (kompyuterlar, tarmoq uskunalari, dasturiy ta‘minot, IT xizmatlari) o‘z ichiga oladi.
AKT infrastrukturasiga harajatlar o‘sishi
2021-yil statistikasi
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT) sohasida global miqyosda kompaniyalar qo‘shilishi va xarid etilishi bo‘yicha operatsiyalar hajmi 2021-yil oxirida 1 trillion dollarga yetdi, bu 2020-yilga nisbatan qariyb 30 foizga ko‘pdir. Bunday ma’lumotlar 2022-yil may oyi boshida tahlilchilar tomonidan e’lon qilingan. 2021-yilda jahon axborot-kommunikatsiya texnologiyalari bozori hajmi 4,24 trillion dollarga yetdi, bu 2020-yilgi ko‘rsatkichdan 9 foizga ko‘pdir.
Bunday ma’lumotlar Gartner tahlilchilari tomonidan 2022-yil 18-yanvarda e’lon qilingan. Ularning hisob-kitoblariga ko‘ra, ko‘rib chiqilayotgan bozordagi eng katta xarajatlar aloqa xizmatlariga to‘g‘ri kelgan (1,44 trillion dollar). 2020-yilga nisbatan segment 3,4% ga oshdi. Shu bilan birga, korporativ toifadagi dasturiy ta’minot savdosi eng yuqori o‘sish sur’atlarini ko‘rsatdi: 2021-yilda ular 14,4 foizga o‘sgan va 604,95 milliard dollarga yetgan. IT-uskunalar (kompyuterlar, smartfonlar va boshqalar) sotuvi 2021-yil yakuniga ko‘ra 13 foizga o‘sdi va 787,42 milliard dollarni tashkil etdi. 2021-yil oxiriga kelib, mutlaq ko‘rsatkich 1,19 trillionga dollarga yetdi. Ma’lumotlar markazlari tizimlari bozorida kompaniyalarning xarajatlari 2021-yilda 11,4 foizga o‘sdi va 216,34 milliard dollarga teng bo‘ldi.
Dunyoda ITga sarfalanadigan (million dollarda) harajatlar (2021-yil) va prognozlar (2022-2023-yillar)
| 2021-yil harajatlar | 2021-yil o‘sish (%) | 2022-yil harajatlar | 2022-yil o‘sish (%) | 2023-yil harajatlar | 2023-yil o‘sish (%) | |
| Data markaz tizimlari | 216,337 | 11.4 | 226,475 | 4.7 | 237,021 | 4.7 |
| Dasturiy ta’minot | 604,946 | 14.4 | 671,732 | 11.0 | 751,937 | 11.9 |
| Uskunalar | 787,417 | 13.0 | 813,699 | 3.3 | 804,253 | -1.2 |
| IT xizmatlar | 1,186,103 | 10.7 | 1,279,737 | 7.9 | 1,391,742 | 8.8 |
| Aloqa xizmatlari | 1,444,324 | 3.4 | 1,462,712 | 1.3 | 1,494,167 | 2.2 |
| Umumiy IT: | 4,239,127 | 9.0 | 4,454,354 | 5.1 | 4,679,119 | 5.0 |
2022-yil statistikasi
Synergy Research Group tomonidan olib borilgan tadqiqot shuni ko‘rsatadiki, global AKT infratuzilmasi kapital xarajatlari 2022-yilda 9 foizga oshgan. Hisobot 2023-yil yanvar oyi oxirida chop etilgan. Xarajatlar gipermezonlar muhitida (AWS va Microsoft Azure kabi yirik ma‘lumotlar markazi operatorlari) va korporativ sektorda hisobga olinadi. Shu bilan birga, telekommunikatsiya sohasida xarajatlar 2022-yilda 4 foizga kamaydi. Belgilangan uchta segmentda 2022-yilda infratuzilma xarajatlari 700 milliard dollarga yetdi. Shu bilan birga, ma‘lumotlar markazlari operatorlari va gipermezon platformalari umumiy xarajatlarning 29% ni tashkil etdi. Taqqoslash uchun: 2016-yilda bu ko‘rsatkich 13 foizni tashkil qilgan.
Olti yil davomida (2016-yildan beri) korporativ sektorning xarajatlarning umumiy miqdoridagi ulushi 29 foiz atrofida o‘zgarib turdi, telekommunikatsiya kompaniyalarining ulushi esa 58 foizdan 42 foizga tushdi. 2016-yildan boshlab gipermezonlar segmentida kapital xarajatlar yiliga o‘rtacha 20% ga, korporativ IT xarajatlari esa o‘rtacha 6% ga oshdi. Telekommunikatsiya sohasiga investitsiyalar bir xil darajada saqlanib qoldi. Birgalikda xarajatlar 2016-yildan 2022-yilgacha yiliga o‘rtacha 6% ga oshdi.
2023-yil 18-yanvarda Gartner global axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT) bozorini o‘rganish natijalarini e’lon qildi. 2022-yilda sanoat hajmi pasaydi, bu beqaror iqtisodiy vaziyat va yuqori inflyatsiya bilan bog‘liq bo‘lib, bu iste’molchilarning xarid qobiliyatini pasaytirishda davom etmoqda. Gartner statistikasi ma‘lumotlar markazlari, barcha turdagi elektron qurilmalar, dasturiy ta‘minot, IT xizmatlari va aloqa xizmatlari uchun tizimlar xarajatlarini hisobga oladi. Hisob-kitoblarga ko‘ra, 2022-yilda ko‘rsatilgan tarmoqlar bo‘yicha jami xarajatlar 4,39 trillion dollarni tashkil qilgan. Bu 2021-yildagi natijadan 0,2 foizga kam.
Dunyoda ITga sarfalanadigan harajatlar bashorati (million dollarda)
| 2022-yil harajatlar | 2022-yil o‘sish (%) | 2023-yil harajatlar | 2023-yil o‘sish (%) | |
| Data markaz tizimlari | 212,376 | 12.0 | 213,853 | 0.7 |
| Dasturiy ta’minot | 783,462 | 7.1 | 856,029 | 9.3 |
| Uskunalar | 722,181 | -10.6 | 685,633 | -5.1 |
| IT xizmatlar | 1,244,746 | 3.0 | 1,312,588 | 5.5 |
| Aloqa xizmatlari | 1,422,506 | -2.4 | 1,423,367 | 0.1 |
| Umumiy IT: | 4,385,270 | -0.2 | 4,491,471 | 2.4 |
Dell’Oro Group hisob-kitoblariga ko‘ra, 2027-yilga borib Data markazlarga global sarmoya 400 milliard dollarga yetadi. Gibrid bulut konsepsiyasi bu sohada xarajatlarning o‘sishini rag‘batlantiradi. Makroiqtisodiy omillar Data markazlariga qisqa muddatli investitsiyalarga to‘sqinlik qilishi mumkin, ammo kelajakda o‘sish prognoz qilinmoqda. Tahlilchilarning fikricha, 2027-yilga kelib periferik hisoblashlar umumiy maʼlumotlar markazi infratuzilmasi xarajatlarining 8 foizini tashkil qiladi.
Gartner hisob-kitoblariga ko‘ra, 2022-yilda kommunikatsiya xizmatlari segmentidagi xarajatlar taxminan 1,42 trillion dollarni tashkil etdi, bu yillik hisobda 2,4 foizga kamaydi. Yana 1,24 trillion dollar barcha turdagi IT xizmatlari uchun sarflanib, 2021-yilga nisbatan 3 foizga ko‘p. Dasturiy ta‘minot xarajatlari 7,1 foizga oshib, 783,5 milliard dollarga yetdi. Barcha turdagi elektron qurilmalar sotuvi 10,6 foizga – 722,2 milliard dollargacha kamaygan. Maʼlumotlar markazlari tizimlari segmentida 12 foizga – 212,4 milliard dollargacha oʻsish qayd etildi, bu bulutli platformalar va yuqori unumli hisoblash infratuzilmalarining jadal rivojlanishi bilan bogʻliq. Tahlilchilarning prognozlariga ko‘ra, global miqyosda elektronika va gadjetlarga talab 2023-yilda pasayishda davom etadi. 2022-yilga nisbatan pasayish 5,1 foizni tashkil qilishi mumkin va yakuniy natija 685,6 milliard dollarni tashkil etadi. IT-sanoatning barcha boshqa segmentlari o‘sishni ko‘rsatadi. Shunday qilib, dasturiy ta’minot sohasida savdo hajmi 9,3 foizga – 856 milliard dollargacha oshishi kutilmoqda. IT-xizmatlari 1,31 trillion dollar daromad keltiradi – yillik hisobda 5,5%. Aloqa xizmatlari sohasida xarajatlar 1,42 trillion dollar miqdorida qoladi. Data markazlari tizimini yetkazib berish yiliga 0,7 foizga oshib, 213,9 milliard dollarga yetadi. Umuman olganda, 2023-yilda AKT bozorining hajmi 2022-yilga nisbatan qariyb 2,4 foizga o‘sgan holda 4,5 trillion dollarni tashkil qilishi mumkin.
IT yechimlar taqdim etuvchi eng yirik kompaniyalar daromadi o‘sishi (2021)
Rossiyaning Ukrainadagi maxsus operatsiyasi global axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT) sanoati 2022-yilda taxminan 5,5 milliard dollar yo‘qotishiga olib keladi. Bu prognoz 2022-yil may oyida tahlilchilar tomonidan qilingan. Ularning fikricha, Rossiya-Ukraina mojarosining oqibatlari uzoq yillar davom etadi. IDC taxminlariga ko‘ra, 2022-yilda jahon axborot-kommunikatsiya texnologiyalari bozori 4 foizga oshadi, bu tahlilchilarning oldingi prognozidan 1 foizga kamdir.
Tadqiqotda aytilishicha, 2022-yil oxirigacha Yevropada AKT xarajatlari 2 foizga oshadi, ilgari esa 3,7 foiz o‘sish kutilgan edi. Markaziy va Sharqiy Evropada (CEE) bozor 10% ga, Rossiyada – 25% ga, Ukrainada – hammasi 54% ga cho‘kadi. Mutaxassislar tomonidan ta’kidlangan yana bir muammo davlat byudjetlarining mudofaa va iqtisodiyotni qo‘llab-quvvatlash chora-tadbirlari yuqori inflyatsiya va resurslar yetishmasligiga yo‘naltirilganligidir. Natijada, loyihalar nafaqat AKT sohasida, balki boshqa sohalarda, masalan, ta’lim sohasida ham zarar ko‘rmoqda. Mutaxassislarning fikricha, bunday vaziyatda ta’lim, shaxsiy va maishiy xizmatlar, shuningdek, telekommunikatsiya bozorlari Rossiyada eng yomon ahvolda bo’ladi. G‘arb sanksiyalari tufayli mamlakat AKT xarajatlaridan taxminan 1,2 milliard dollar yo‘qotishi mumkin.
