Tez rivojlanib borayotgan Stenford Inson hamkorlikdagi sun’iy intellekt instituti (HSI) yaqinda oltinchi yillik “Sun’iy intellekt indeksi hisoboti 2023” shaklida so’nggi tadqiqot natijalari bilan o’rtoqlashdi. Sakkizta axborot bo’limiga bo’lingan ushbu katta hajmli hisobot sun’iy intellektning global miqyosdagi ta’siri va rivojlanishi bilan bog’liq.
SI indeksi Stenford Inson Markazli Sun’iy Intellekt Institutining (HAI) mustaqil tashabbusi bo’lib, SI Index Boshqaruv Qo’mitasi, akademik va sanoat ekspertlarining ko’p tarmoqli guruhi boshchiligida. Yillik hisobot sun’iy intellekt bilan bog’liq ma’lumotlarni kuzatib boradi, jamlaydi, qayta ishlaydi va vizualizatsiya qiladi, bu qaror qabul qiluvchilarga SIni mas’uliyatli va axloqiy jihatdan insonga yo’naltirilgan holda rivojlantirish uchun mazmunli harakatlar qilish imkonini beradi.
SI Index sun’iy intellekt sohasidagi taraqqiyotni kuzatish uchun turli tashkilotlar bilan hamkorlik qiladi. Bu tashkilotlarga quyidagilar kiradi: Jorjtaun universitetidagi Xavfsizlik va yangi texnologiyalar markazi, LinkedIn, NetBase Quid, Lightcast va McKinsey. 2023 yilgi hisobotda har qachongidan ham ko’proq o’z-o’zidan to’plangan ma’lumotlar va original tahlillar mavjud. Bu yilgi hisobotda asosiy modellarning yangi tahlili, jumladan, ularning geosiyosat va oʻqitish xarajatlari, SI tizimlarining atrof-muhitga taʼsiri, K-12 SI treningi va SI jamoatchilik fikri tendentsiyalari mavjud. SI indeksi, shuningdek, 2022 yilda 25 mamlakatdan 2023 yilda 127 tagacha SI bo’yicha global qonunchilikni kuzatishni kengaytirdi.
Qayd etilishicha, hozir dunyomiz innovatsion sun’iy intellekt texnologiyalarini keng ko‘lamda joriy etish ajralmas haqiqatga aylanib borayotgan davrga kirmoqda. O‘tgan 2022-yil va 2023-yilning boshi bir oy davomida yangi ajoyib SI modellarining, jumladan ChatGPT, Stable Diffusion, Whisper va DALL-E 2 kabi yirik nomlarning paydo bo‘lishiga to‘la bo‘ldi. Ushbu ilg’or innovatsiyalar matnni yuqori samarali qayta ishlash va tahlil qilishdan tortib ijodiy tasvir yaratish va nutq namunasini aniq aniqlashgacha bo’lgan muammolarni hal qilishning ajoyib qobiliyatini namoyish etadi. Shu bilan birga, shuni unutmasligimiz kerakki, bunday ajoyib yutuqlarga qaramay, zamonaviy sun’iy intellekt texnologiyalari hali ham takomillashish jarayonida va salbiy, manipulyatsiyali stsenariylarda qo’llanilishi mumkin, bu esa o’z navbatida jamoatchilik fikriga ta’sir qiluvchi muhim axloqiy dilemmalarni keltirib chiqaradi.
Hujjatga ko‘ra, o‘tgan yili – 2022-yilda sun’iy intellektga global xususiy sarmoya 91,9 milliard dollarni tashkil qilgan. Bu ko‘rsatkich avvalgi 2021 yilga nisbatan 26,7 foizga kam. Biroq, investitsiyalar kamayganiga qaramay, sun’iy intellekt siyosatchilar, soha rahbarlari, olimlar va keng jamoatchilikning katta qiziqishini jalb qilishda davom etmoqda. Ushbu hayratlanarli hodisa jahon miqyosida dolzarb va ahamiyatli bo’lib, ko’plab sohalarga uzoq muddatli ta’sir ko’rsatish qobiliyatini namoyish etadi.
“Bu yilgi SI indeksi kelajakda nima bo’lishini ko’rsatish uchun sun’iy intellekt sohasida qanchalik oldinga siljiganimizni tasvirlaydi.”
Jek Klark (SI indeksi boshqaruv qo’mitasi hamraisi) va Rey Perro (SI indeksi boshqaruv qo’mitasi hamraisi)
2010 yildan 2021 yilgacha Qo’shma Shtatlar va Xitoyda sun’iy intellekt bo’yicha nashrlarda ko’plab xalqaro hamkorliklar amalga oshirildi, garchi o’shandan beri hamkorlik sur’ati sekinlashgan.
AI nashrida AQSh-Xitoy hamkorligi, 2010-2021
Qo’shma Shtatlar va Xitoy o’rtasida SI bo’yicha qo’shma tadqiqotlar miqdori 2010 yildan beri qariyb 4 baravar oshdi va keyingi eng yaqin mamlakatlar juftligi Buyuk Britaniya va Xitoydagi qo’shma tadqiqotlar umumiy sonidan 2,5 baravar ko’p. Biroq, AQSh-Xitoy hamkorligining umumiy soni 2020 yildan 2021 yilgacha atigi 2,1 foizga o’sdi, bu 2010 yildan beri eng past yillik o’sish sur’atidir.
Dunyoda AI haqidagi nashrlar soni, 2010-2021
AI tadqiqotlari butun dunyoda doimiy ravishda rivojlanib bormoqda. 2010-yildan beri sunʼiy intellektga oid nashrlarning umumiy soni ikki baravar koʻpaydi. Tadqiqotda davom etayotgan AIning o’ziga xos mavzulari naqshni aniqlash, mashinani o’rganish va kompyuterni ko’rishni o’z ichiga oladi.
Qo’shma Shtatlar hali ham sun’iy intellekt konferentsiyasi iqtiboslari va omborlari bo’yicha yetakchilik qilmoqda, ammo bu yetakchilar asta-sekin kamayib bormoqda. Biroq, dunyodagi asosiy til va multimodal modellarning aksariyati (2022 yilda 54%) Amerika institutlari tomonidan ishlab chiqariladi.
Sektorlar bo’yicha muhim mashina o’rganish tizimlari soni, 2002–2022
2014 yilgacha mashinali o’rganishning eng muhim modellari akademiyalar tomonidan ishlab chiqarilgan. O’shandan beri ushbu sohada sanoat ancha ilgarilab ketdi. 2022-yilda sanoatda 32 ta muhim mashinali o‘rganish modeli yaratilgan bo‘lib, ularning uchtasi akademiyalar tomonidan yaratilgan. Zamonaviy sun’iy intellekt tizimlarini yaratish tobora ko’proq katta hajmdagi ma’lumotlar, hisoblash quvvati va pulni talab qilmoqda – sanoat subyektlari esa notijorat va akademik tashkilotlarga qaraganda bunday resurslarga ko’proq miqdorda ega.
Tanlangan asosiy tillarni va multimodal modal xabarlarni o’qitishning taxminiy narxi
Katta tilli modellar kattaroq va qimmatroq bo’ladi. Ko’pchilik tomonidan 2019 yilda chiqarilgan birinchi yirik til modeli deb hisoblangan GPT-2 1,5 milliard parametrga ega bo’lib, o’qitish uchun taxminan 50 000 dollar turadi. 2022-yilda sotuvga chiqarilgan eng yirik til modellaridan biri bo‘lgan PaLM 540 milliard parametrga ega bo‘lib, taxminan 8 million dollarga tushdi – PaLM GPT-2 dan taxminan 360 baravar katta va 160 barobar qimmatroq edi. Bu shunchaki PaLM emas: katta formatli va multimodal modellar kattalashib, qimmatlashib bormoqda.
