Ulashish iqtisodiyoti tez sur’atlar bilan o‘sib bormoqda, AQShdagi ushbu sektori bu yil 455,2 milliard dollarga yetishi va 57 million kishini ish bilan ta’minlashi kutilmoqda. Ulashish iqtisodiy platformalari sonining ko‘payishi o‘z foydalanuvchilariga har bir tranzaksiyaga avtomatik ravishda kiritilgan sug‘urtani taqdim etadi. Oxirgi 3 yil ichida ulashish iqtisodiyotida xizmatlarni sotgan yoki mahsulotlarni qarzga berganlarning 57 foizi tranzaksiya bilan o‘rnatilgan yoki shaxsan tegishli sug‘urta bilan sug‘urtalangan.
Ulashish platformalari mijozlarining 75 foizi ushbu xizmatlar ijobiy narsalarni taklif qiladi deb hisoblaydi. 2016-yilda Airbnb va Uber allaqachon 30 milliard dollar va 80 milliard dollarga baholangan bo‘lib, Hilton kabi global mehmonxona tarmoqlari va Volkswagen va GM kabi an’anaviy avtomobil ishlab chiqaruvchilardan ustun keldi. Amerikaliklarning taxminan 72% ulashish xizmati yoki ilovasidan foydalangan, 50% ikkinchi qoʻl tovarlarni shunday platformadan onlayn xarid qilgan, 15% esa onlayn sayohat ilovalaridan foydalangan.
Lotin Amerikasidagi odamlarning 70%ni ulashishga yoki ijaraga qo‘yishga, 73% esa boshqalardan ijaraga olishga tayyor. Yaqin Sharq va Afrikada odamlarning 68 foizi turar joylarini ulashish va ijaraga qo‘yishga tayyor, 71 foizi esa boshqalardan ijaraga olishga tayyor. Yevropa bo‘ylab odamlarning 54 foizi ulashish yoki ijaraga qo‘yishga tayyor, 44 foizi boshqalardan ijaraga olishga tayyor. Kanadaning ulashish iqtisodiyoti 1,3 milliard dollarga teng. 18 va undan katta yoshdagi 2,7 million kanadaliklar ulashish iqtisodiyotida ishtirok etadilar.
Xitoy alohida bozor hisoblanadi. Uning onlayn aholisining 73 foizi ulashish iqtisodiyotining iste’molchilaridir va yarmidan ko‘pi (55 foiz) unga tovar va xizmatlarni yetkazib beradi. Bu barcha yosh guruhlari bir xil darajada qatnashadigan yagona bozor bo‘lib, boshqa bozorlarda esa yosh avlodlarga nisbatan kuchli farqlanish mavjud.
Ulashish iqtisodiyotida ishtirok etadigan odamlar, odatda, ommaga qaraganda, muayyan brendlarga nisbatan kamroq sodiqlikka ega. Umumiy xizmatlardan foydalanuvchilar orasida 83% arzonroq narxlarda yetkazib beruvchilarni, 62% esa tezlik va qulaylik uchun doʻkonlarni almashtiradi. Taqqoslash uchun, keng jamoatchilik ushbu sabablarga ko‘ra brendni almashtirish ehtimoli 3-12% ga kamroq. Ulashish iqtisodiyoti Yevropada yillik o‘sishni 25% dan oshishi kutilmoqda.
Avtomobil ulashish bozori hajmi 2025-yilga kelib 14,8 milliard dollarga yetishi kutilmoqda. 2017-yilda Xitoyda ulashish biznesining umumiy daromadi taxminan 18,6 milliard dollarni tashkil etgan. Ulashish iqtisodiyoti foydalanuvchilarining 52% ming yilliklardir. Amerikaliklarning 28 foizi ishonch bilan bog‘liq sabablarga ko‘ra ulashish iqtisodiyoti xizmatlaridan foydalanishni to‘xtatdi.
2020-yilda Yevropada umumiy iqtisodiyot foydalanuvchilarining qariyb 70 foizi 25 yoshdan 49 yoshgacha bo‘lganlar edi. Ulashish iqtisodiyotining transport sektori 2020-yildan 2025-yilgacha 24,4 foizga o‘sishi kutilmoqda. Amerika Qo‘shma Shtatlardagi kattalarning 78% ulashish iqtisodiyotining xizmatlarinining kuchli hamjamiyatini yaratishiga tarafdoridir. Dunyo bo‘ylab 200 dan ortiq “peer-to-peer” turar joy xizmatlari mavjud.
Katta yoshli amerikaliklarning 72% ba’zi bir turdagi ulashish xizmatlardan foydalangan. Taxminan 20 million Britaniya fuqarolari ulashish iqtisodiyoti doirasidagi xizmatlardan foydalanadilar yoki taqdim etadilar. 2015-yil oxiriga kelib, Xitoyda 20 000 ga yaqin ulashish iqtisodiyoti platformalari mavjud edi. Ulashish iqtisodiyoti foydalanuvchilarining 50% dan ortig‘i kollej bitiruvchilari. Ulashish iqtisodiyoti foydalanuvchilarning 30 foizi xizmatlarni anʼanaviy muqobillarga qaraganda ishonchliroq deb topdi. Amerikaliklarning 17 foizi turar joy uchun (masalan, Airbnb) ulashish iqtisodiyoti xizmatidan foydalangan. 2025-yilga borib, AQShdagi ishchilarning yarmi frilanser bo‘ladi, ularning ko‘plari ulashish iqtisodiyotida ishlaydi.
Ulashish iqtisodiyoti muhim ko‘rsatgichlari
- Ulashish iqtisodiyoti 2025-yilga borib 335 milliard dollarga yetishi kutilmoqda.
- Ulashish iqtisodiyotida ishlaydigan kompaniyalar 12 yil ichida 2133% ga o‘sadi.
- 2021-yilda kelib 86 milliondan ortiq amerikaliklar ulashish iqtisodiyotidan foydalangan.
- 2021-2025-yillarda ulashish iqtisodiyoti doirasidagi kraudfanding 196,36 milliard dollarga oshadi.
- Covid-19 pandemiyasining dastlabki uch oyida Airbnb buyurtmalari 53 foizga kamaydi.
- Uber foydalanuvchilarning 28 foizi o‘z avtomobilini ulashishga tayyor.
- Uylarni ulashish – bu ulashish iqtisodiyotida eng kam ulushga ega faoliyat.
- Airbnb ro‘yxatida 1400 ta orol bor.
Ulashish iqtisodiyoti haqida 25ta fakt:
1. Uber dunyoning 63 davlatida ishlaydi. Kompaniya ba’zan dunyodagi eng yirik taksi xizmatlari firmasi deb ataladi. Bu bahsli bo‘lsa-da, u 63 mamlakat va 700 dan ortiq shaharlarda mavjud.
2. Ulashish iqtisodiyoti ishtirokchilarining 18 foizi 55 yoshdan oshgan.
3. AQSh iste’molchilarining 46 foizi turli xil ulashish iqtisodiyoti platformalaridan foydalanadi.
4. 2023-yilda kelib 68 milliondan ortiq amerikaliklar ulashish iqtisodiyotidan foydalangan.
5. Xitoyning ulashish iqtisodiyoti 2021-yilda 10-15 foizga, 2022-yilda 3,9 foizga o‘sgan bo‘lib, tranzaksiyalar aylanmasi 522 milliard dollardan ortiq tashkil etgan! Bu raqam Xitoyni dunyodagi eng katta ulashish iqtisodiyotiga ega davlat ekanligini ko‘rsatadi.
6. 2021-2025 yillar davomida ulashish iqtisodiyoti doirasidagi kraudfanding 196,36 milliard dollarga oshadi.
7. 2022-yilda peer-to-peer kreditlash va kraudfanding 63% da o‘sgan.
8. Onlayn kadrlarlar soni 2022-yilning o‘zida 37% oshgan.
9. Turar joy, haydashni ulashish va kontent strimingi hajmi 10 marta o‘sishi kutilmoqda.
10. Avtomobil ulashish bozori hajmi 2025-yilga borib 14,8 milliard dollarga yetishi kutilmoqda.
11. 2021-yilda mashina ulashish bo‘yicha global bozorda 50% yillik o‘sish kuzatilgan.
12. Musiqa va video striming 17% ga oshgan.
13. Pandemiyaning dastlabki uch oyi davomida Airbnb orqali buyurtmalar 53 foizga kamaygan.
14. Airbnb ta’minoti AQShdagi shaharlardan qishloqlardan ko‘chishi kutilmoqda. Pandemiyadan so‘ng ko‘plab odamlar shaharlardan ko‘ra qishloqlarda turishni afzal ko‘rmoqda.
15. 2020-yilda Uber (3700) va Airbnb (1900) o‘z ishchi kuchlarini mos ravishda 14% va 25% ga qisqartirgan. Uberning eng yirik raqobatchisi Lyft kompaniyasi ham 17% ishchilarini qisqartirishga majbur bo‘lgan. Elektromopedlarni ijaraga beruvchi Lime ham global pandemiya davrida 27% xodimlarini qisqartirgan.
16. Oziq-ovqat yetkazib berish ilovalaridagi savdolar ikki baravar oshgan. Door Dash 45% bozor ulushiga ega bo‘lgan sanoat yetakchisi bo‘lib qolmoqda. Uber Eats barcha tranzaksiyalarning 28 foizi bilan keyingi o‘rinda turadi.
17. AQSh iste’molchilari video striming xizmatlari uchun 24% ko‘proq to‘laydi. So‘rovnomada qatnashganlarning qariyb 81 foizi Netflixga obuna bo‘lganligi aytgan. Amazon Prime Video 65%, Hulu 56%, Disney Plus 47%, HBO Max 22%, Peacock 18% va Apple TV Plus 14%.
18. Dunyo bo‘ylab foydalanuvchilarning 28% o‘z elektronikasini baham ko‘rishga tayyor. Quupe kabi ilovalar smartsoatlar, telefonlar, kompyuterlarni ijaraga berish xizmatini yo‘lgan qo‘ygan.
19. Raqamli vositalardan foydalanuvchi 26% odamlar ulashish iqtisodiyotining bir qismiga aylanishga ulgurgan. Masalan, onlayn darslar sotib olganlar, Netflix akkauntiga ega foydalanuvchilar ulashish orqali daromad topishadi. Shuningdek, Fon kabi ilovalar xonadondagi internet tarmog‘ini ulashish imkoniyatini beradi. Evaziga esa ulashgan foydalanuvchi dunyoning turli hududlarida bo‘lganda bepul wi-fi tarmog‘iga ulanish imkoniyatiga ega bo‘ladi.
20. Elektr asbob kerak bo‘lsa, 23% shunday asbobga ega bo‘lganlar ular bilan ulashishga tayyorligini bildirgan.
21. 21% odamlar o‘z avtomobillarini bo‘lishishga tayyor.
22. 17% odamlar o‘z mebellarini baham ko‘rishga tayyor.
23. Taxminan 15% foydalanuvchi o‘z uyini ulashishga rozi bo‘lgan.
25. Qo‘ziqorinli gumbaz kabinasi (Mushroom Dome Cabin – Kaliforniyadagi Aptos o‘rmonlarida joylashgan) Airbnbdagi eng ko‘p band qilingan mulk hisoblanadi.
