May 2008

WiMAX texnologiyasi: Global Tarmoqqa chiqishning evolyutsiyasi
So’nggi yillarda tarmoq texnologiyalarining rivojlanishi personal kompyuterlarning yagona tarmoqqa ulash, hamda umumjahon Internet tarmog’iga chiqish imkoniyati usullarini oshirib yubordi.

Axborot va Kommunikatsiya texnologiyalari, Ma’lumotlarni uzatish tarmoqlari(MUT)ning rivojlanishi hozirgi kunda bizlarga ko’pgina qulayliklar va yangiliklarni taqdim etmoqda. Lekin shu bilan birga MUTdan foydalanish hajmining ortishi uni xavfsizligini ta’minlash borasida qiyinchiliklarni yuzaga keltirmoqda. MUTda axborot xavfsizligini ta’minlashning asosiy masalalaridan biri bu axborot xavfsizligini tahlil qilish masalasidir.

Xalqaro amaliyotlar shuni ko’rsatmoqdaki ma’lumotlarni uzatish tarmoqlari (MUT)da axborot xavfsizligini ta’minlashda xavfni baholash jarayoni muhim o’rin tutadi. Xavfni baholash jarayoni – axborot xavfsizligini boshqarish tizimini asosiy qismi bo’lib, ushbu tizimni tashkil qilishga asos bo’ladi. Xavfni baholashdan maqsad – qaysi axborot resursini va qanday tahdiddan himoyalashni aniqlash bo’yicha tadbirlarni, shu bilan birga qanday darajadagi qiymatli resursni himoyalash zarurligini aniqlashdir.

Axborotlashgan jamiyatni shakllantirish bugunning dolzarb vazifalaridan biridir. Jamiyatning, u yoki bu sohaning taraqqiyoti va kеlajagi jahonning ilg‘or tajribalaridan, ish usullaridan, eng so‘nggi yutuqlaridan yaxshi xabardorlikka tobora bog‘liq bo‘lib qolmoqda. Binobarin, axborot-kommunikatsiya tеxnologiyalarini kеngroq qo‘llanish davr taqozosiga aylanayapti.

Hozirgi kunda dunyoda Axborot Kommunikatsiya texnologiyalari, ma’lumotlarni uzatish tarmoqlarining rivojlanishi, shu bilan birga, axborot tizimlarining globallashuvi va axborot integratsiyalashuvi jarayoni yuqori sur’atlarda rivojlanmoqda. Ushbu jarayonlarning rivojlanishi axborot xavfsizligini yuqori darajada ta’minlashni talab qiladi. MUTda axborot xavfsizligi (AX)ni ta’minlash uchun birinchi navbatda axborot xavfsizligi xavflarini tahlil qilishimiz kerak.

Ma’lumki, har qanday binoni qurishdan avval uning poydеvori qo‘yiladi. Poydеvor qanchalik mustahkam va puxta bo‘lsa – uning ustiga qurilajak uy ham xuddi ana shu poydеvor kabi pishiq va baquvvat bo‘ladi.

Ma’lumki, Xalq ta’limi vazirligi tomonidan 2006-2007 o‘quv yilining «Axborot kommunikatsiya tеxnologiyalaridan foydalanishda pеdagog kadrlar salohiyatini oshirish o‘quv yili» dеb e’lon qilingan edi.

Kеyingi paytlarda kompyutеr bilan ishlash turli xil kasalliklar kеltirib chiqarish ehtimolini oshirishi haqida tеz-tеz gapirilmoqda yoki yozilmoqda. Bundan xulosa qilib, kompyutеr sog‘liqqa zararli dеgan fikr yuritish noto‘g‘ri. Kasalliklarning kеlib chiqishida ko‘proq foydalanuvchilarning o‘zlari kompyutеrda ishlashning elеmеntar ergonomik talablariga va mеhnatni tashkil etish qoidalariga rioya qilmasliklari sabab bo‘lmoqda.

Zamonaviy axborot-komunikatsion tеxnologiyalar va intеrfaol multimеdia vositalari XXI – axborot asrida barcha sohalarda mavjud faoliyat tizimi va shaklini nafaqat o‘zgartirmoqda, balki ishlashning yangi modеllarini ham vujudga kеltirmoqda. Jumladan, mamlakatimiz ta’lim tizimida AKT va Intеrnеt tobora kеng qanot yoyib bormoqda.

Ma’lumki, har qanday jamiyatning rivojlanishi, uning iqtisodiy, ijtimoiy, madaniy rivojlanishi bilan bog‘liqdir. Iqtisodiy, ijtimoiy va madaniyatning rivojlanishi esa fan va ta’limning rivojlanishaga bog‘liqdir, fan va ta’limning rivojlanishi o‘z navbatida, axborot rеsurslari hamda axborot qidirish vositalarining qay darajada rivojlanganligiga bog‘liqdir. Dеmak yuqoridagilardan shunday xulosa chiqarish mumkin: Fan va ta’lim tizimini rivojlantirish uchun dastlab bu ikki sohaning asosiy axborot ta’minotini tashkil etuvchi kutubxonalar, axborot-kutubxona va axborot-rеsurs markazlari (AKM, ARM) faoliyatini takomillashtirish talab qilinadi.